Samogłoski i spółgłoski,
wszystko co najważniejsze

Różnicę między samogłoską a spółgłoską usłyszysz w wymowie. Samogłoska jest samodzielnym dźwiękiem, w przeciwieństwie do spółgłoski, która zawsze ma towarzystwo. Ponadto głoski dźwięczne i bezdźwięczne, spółgłoski twarde i miękkie. Wszystko co ważne o samogłoskach i spółgłoskach, znajdziesz w tym filmie.

Wesprzyj nas

  • Głoski to dźwięki mowy, które możemy usłyszeć w wymawianym wyrazie. Rozróżniamy samogłoski i spółgłoski.

     

    Samogłoski to: a, e, i, o, u (ó), y oraz samogłoski nosowe ą, ę. W języku polskim jest 8 samogłosek.

    U tzw. otwarte oraz ó zamknięte tworzą tą samą samogłoskę, gdyż wypowiadamy je po prostu jako u, niezależnie której pisowni dotyczą. U to głoska czyli dźwięk.

    Samogłoski wypowiadamy z otwartymi ustami i słyszymy jako samodzielny dźwięk, ten sam od początku do końca jej brzmienia: a, e, i, o, u, y.

     

    Spółgłoski to pozostałe dźwięki jak: b, c, ć, d, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, s, ś, t, w, z, ź, ż, a także dwuznaki: rz, ch, sz, cz, dz, dź, dż, oraz spółgłoski zmiękczone przez „i” np. ci, bi, ni...

    Wypowiadając spółgłoskę zawsze słyszymy dźwięk wspomagający: b – czytamy jak be lub by, c czytamy jak ce lub cy. Obok litery f w wymowie też pojawia się dodatkowy dźwięk ef lub fy.


    Spółgłoski mogą być miękkie lub twarde.

    Miękkie spółgłoski oznaczane są w piśmie:

    • kreską nad literą – ń, ć, ś, ź np. koń (k-o-ń), noś (n-o-ś), źródło (ź-r-ó-d-ł-o),

    • lub zmiękczenie uzyskujemy za pomocą litery „i” postawionej za spółgłoską np.: bronię (b-r-o-ni-ę) słyszane jako (b-r-o-ń-ę), siano (si-a-n-o), które słyszymy (ś-a-n-o), nikt (n-i-k-t).

    Spółgłoski twarde to te, które gdy wymawiamy, środkowa część naszego języka nie zbliża się do podniebienia: b, c, d, dz, dż, f, g, h (ch), k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż (rz).

     

    Głoski, ze względu na sposób wymawiania dzielą się na dźwięczne i na bezdźwięczne.

    Do głosek dźwięcznych należą te dźwięki, przy wymawianiu których drgają nasze wiązadła znajdujące się w krtani, czyli wszystkie samogłoski oraz spółgłoski: b, d, g, w, z, ż, dż, r, l, m, n oraz te same spółgłoski zmiękczone przez „i”.

    Głoski bezdźwięczne nie wywołują drgania wiązadeł głosowych. Są to: c, ć, cz, f, h(ch), k, p, t, s, ś, sz oraz te same spółgłoski zmiękczone przez „i”.

    Dźwięczność głoski możemy sprawdzić przykładając lekko palce do krtani w trakcie jej wymawiania. Jeżeli czujemy lekkie drżenie pod opuszkami, oznacza to głoskę dźwięczną. Jeżeli podczas wymawiania głoski nie poczujemy drgania strun głosowych, wówczas będzie to głoska bezdźwięczna.


    Na koniec. Nie mylmy liter z głoskami. Głoska to dźwięk, który wypowiadamy lub słyszymy, litera natomiast jest symbolem pisanym czyli znakiem graficznym. Zagadnienie liter i głosek omówione zostało w materiale: litery i głoski. Zachęcam do zapoznania się z nim.

    PODSUMOWUJĄC: samogłoski brzmią samodzielnie: a, e, i, o, u, y oraz ą, ę. Spółgłoski to wszystkie pozostałe głoski.

    Spółgłoski miękkie są zmiękczone przez kreskę nad literą lub przez „i” stojące za nią. Spółgłoski twarde wymawiane są z językiem ułożonym nisko.

    Głoski dźwięczne – w trakcie ich wymawiania drżą nasze struny głosowe. Bezdźwięczne nie wywołują drgań.