Koszyk wielkanocny -
tradycja święcenia pokarmów

Ta wielowiekowa tradycja niesie w sobie wiele symboliki, a przekazywanie jej młodym członkom rodziny dokonuje się naturalnie, podczas przygotowywania potraw, dekorowaniu koszyka, a następnie przy wielkanocnym stole.

Tradycja święcenia pokarmów w sięga VII wieku. W Polsce, zwyczaj ten, pojawił się kilka wieków później – na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwotnie święcono pieczonego baranka, potem pojawiły się inne produkty – jajka, chrzan, sól, chleb, kiełbasa, ciasto. Dziś w koszykach znajdziemy też czekoladowe zajączki i owoce, gdyż tradycja ta jest żywa i zmienia się wraz z warunkami, w jakich przyszło nam żyć.

Pokarmy, umieszczane w koszyku, nie są przypadkowe. Każdy z nich symbolizuje co innego i odnosi się zarówno do chrześcijańskich jak i ludowych tradycji.

Wiklinowy koszyczek należy wyścielić białą serwetą, ozdobić gałązkami bukszpanu, baziami i wiosennymi kwiatkami.

W koszyku wielkanocnym powinny znaleźć się:

Baranek wielkanocny – symbol ofiary Chrystusa, czyli Baranka Bożego. Czerwona chorągiewka oznacza zwycięstwo nad śmiercią. Baranek może być z ciasta, z cukru, czy wykonany z masła.

Chleb - jest podstawowym pokarmem ludzi, niezbędnym do życia. Jest też symbolem Eucharystii. Święci się chleb, aby nigdy go nie zabrakło w żadnym domu. Do koszyka można włożyć odkrojony kawałek z bochenka lub specjalnie wypieczony na tę okazję mini chlebek.

Jajka – symbolizują odradzające się po zimie życie. Dawniej, w czasie Wielkiego Postu, spożywanie jaj było zakazane. Jedzono tylko potrawy postne, bez okrasy, a jajko traktowane było jako rarytas. Stąd też pojawił się zwyczaj uroczystego śniadania wielkanocnego. Był to pierwszy posiłek po zakończonym poście, na którym można było zjeść potrawy wyczekiwane od sześciu tygodni. Ugotowane na twardo jajka ozdabiane są różnymi technikami. Pisanki to jaja pokryte wzorami wykonanymi np. woskiem, a następnie zabarwione, natomiast kraszankami nazywamy jajka zafarbowane na jednolity kolor. Barwienie jajek najlepiej wykonać naturalnymi technikami wykorzystując wywary z łupek cebuli, kapusty czerwonej, kurkumy czy młodych pędów traw.

O naturalnych technikach barwienia jajek dowiesz się więcej tutaj:

Naturalne Barwienie Jajek - Brązowa Klasyka

Naturalne Barwienie Jajek - Szalone Wzory

Naturalne Barwienie Jajek - Błękitna Laguna

Sól w koszyku wielkanocnym – oznacza oczyszczenie i chroni przed zepsuciem. Dawniej wierzono, że potrafi odstraszać zło. Tak jak solą ziemi nazwał Pan Jezus swoich uczniów, tak najbardziej wartościowym pierwiastkiem, tamtych czasów, była właśnie sól.

Chrzan – przyprawa znana od dawien dawna. Przynosi dobre zdrowie, konserwuje i ma „moc”. Jest symbolem siły i witalności. Do koszyczka dajemy kawałek korzenia chrzanu lub chrzan tarty, specjalnie przyrządzony z jajkiem na Wielkanoc.

Wędlina – oznacza dostatek. Dawniej mięso i wędliny jedzono „od święta”, a i tak nie każdy mógł sobie na nie pozwolić. Do koszyka wkłada się grubszy plaster szynki lub najlepiej kawałek kiełbasy wiejskiej.

Ciasto pojawia się w koszyku najczęściej w postaci babeczki wielkanocnej. Symbolizuje umiejętności i doskonałość, zapewne osoby, która to ciasto upiekła.

Zajączki i króliki pojawiające się w koszykach ze święconką mają funkcję ozdobną, choć te wykonane z czekolady znikną prawdopodobnie jako pierwsze ;)

Poświęcone pokarmy podawane są do wielkanocnego śniadania, a każdy powinien spróbować chociaż trochę każdego produktu.

Rodzinne spotkania przy wielkanocnym stole są piękną polską tradycją. Członkowie rodziny, którzy opuścili już dom swojego dzieciństwa, przyjeżdżają nieraz z daleka, często także ze swoimi rodzinami. Gwar i radosna atmosfera towarzyszą przygotowaniom do śniadania i obiadu wielkanocnego, a wspólne posiłki budują i wzmacniają więzy.

Zwyczaje, kultywowane od pokoleń, mają ogromną moc i treść, gdyż wiedza i doświadczenia naszych przodków, przekute są w czynności, których znaczenie zrozumiemy i docenimy dopiero później.

Wesołego Alleluja!